De Gouden Leeuw van Nassau

De Orde van de Gouden Leeuw van Nassau

U gaat nu een samenvatting lezen van de geschiedenis van de Orde van de Gouden Leeuw van Nassau en de veranderingen die deze orde heeft ondergaan. Sporadisch wordt de orde verleend. De orde is nog meer bijzonder omdat verschillende staten vrij zijn in hun beslissing om de orde te verlenen. Vroeger was het de Hertog van Nassau die de orde kon verlenen. Tegenwoordig gaan Nederland en Luxemburg over de orde.

Geschiedenis

Het Hertogdom Luxemburg hoorde, voor de Franse overheersing rond 1800, tot de Zuidelijke Nederlanden en daarna tot de Oostenrijkse Nederlanden. Na de val van het Franse Keizerrijk  werd het gebied ingelijfd door Pruisen. Kort daarna werd Luxemburg toegewezen aan Nederland door het congres van Wenen. Later is Koning Willem I Groothertog van de staat geworden. Om de wensen van de Pruisen tegemoet te komen werd er in de Wener slotacte bepaald dat Luxemburg een Groothertogdom zou worden en onderdeel van het huisbezit van Nassau. Tevens lid de Duitse Bond.

Na de val van het Franse Keizerrijk trad de staat Nassau tot de Duitse Bond toe als Hertogdom Nassau. Door het lidmaatschap werd Nassau in 1866 betrokken in een conflict tussen de Pruisen en Oostenrijk. De staat Nassau keerde zich tegen de Pruisen wat Nassau duur kwam te staan. Nassau werd ingelijfd door Pruisen, als gevolg dat de zittende vorst Adolf verplicht was afstand te doen van de afspraken met de staat Nassau. Daarmee hield het Hertogdom Nassau op te bestaan als zelfstandige staat.

Familie geschiedenis van de Oranjes

Graaf Hendrik de Rijke stond rond het jaar 1200 aan het hoofd van Graafschap Nassau. Hij kreeg drie zonen. Na Hendrik de Rijke zijn dood regeren twee van zijn zonen, Walram en Otto, samen het Graafschap Nassau. In 1255 werd het graafschap in tweeën verdeeld, na een meningsverschil tussen de twee broers. Het tegenwoordige Nederlandse Koningshuis hoort tot de Ottoonse linie en de Hertog van Nassau tot de Walramse linie.

Het aantal mannelijke nakomelingen nam in de achttiende eeuw in beide linies sterk af. Hierdoor ondertekenden de twee families in 1783 een overeenkomst. Hierin werd verklaard dat de families elkaars taken zouden overnemen als in één van de families de mannelijke lijn zou uitsterven. De Ottoonse linie stierf uit in 1890 na het overlijden van Koning Willem III. Wilhelmina, Koningin van Nederland kon geen aanspraak maken op het Groothertogdom Luxemburg. De reeds eerder genoemde voormalige Hertog Adolf van Nassau, die sinds 1866 landloos was, werd in 1890 Groothertog van Luxemburg.

De Gouden Leeuw van Nassau

Op initiatief van Hertog Adolf van Nassau is de Orde van de Gouden Leeuw van Nassau ontstaan. Als regerend vorst had Adolf geen eigen orde en had het voornemen er twee te stichten. Een hoge ridderorde; de Gouden Leeuw van Nassau en een lagere ridderorde; de Adolfsorde. Adolf wilde graag met zijn Koninklijke neef, Koning Willem III van Oranje, de hoge orde instellen om de orde meer status te geven. De orde was bedoeld voor beide linies van het huis van Nassau en moest uit één klasse bestaan. De koning was enthousiast en gaf aan dat de onderscheiding onder de Luxemburgse vlag moest vallen. Hierdoor kreeg Luxemburg een onderscheiding die hoog in aanzien stond en waarover de Koning vrij, zonder de tussenkomst van de regering, kon beschikken. In 1858 werd de orde ingesteld.

Computer uitwerking van illustrator J. Schuuring

De ontwikkelingen

1858-1873

De eerste benoemingen in de orde waren de zonen en broers van de liniehoofden, aangezien in de statuten werd bepaald dat zij geboren “ridders” waren. Het recht voor het verlenen van de onderscheiding lag bij de twee Nassau linies. De Limburgse staatsminister bekleedde het ambt van Kanselier van de Orde. In het begin lag het aantal benoemingen door Adolf hoger dan het aantal benoemingen door Willem III. Het verschil was te verklaren doordat de Nederlandse Koning meerdere ridderorden tot zijn beschikking had.

1873-1882

In 1866 hield het Hertogdom Nassau op te bestaan als zelfstandige staat. Hierdoor voelde Koning Willem III zich niet meer gebonden aan eerder gemaakte afspraken met zijn neef Adolf. Zonder toestemming van zijn neef nam de Koning in 1873 een nieuwe wet aan. In deze wet stond dat er drie nieuwe klassen zouden worden toegevoegd aan de bestaande orde.

1882-1892

Wederom volgden er op initiatief van Koning Willem III verdere uitbreidingen van de orde. In totaal bestond de orde in 1882 uit vijf klassen en sloot zo beter aan bij andere Europese orden.

1892-heden

Bij overlijden van Koning Willem III werd Adolf Groothertog van Luxemburg en kon hij vrij beschikken over de Orde van de Gouden Leeuw van Nassau en de Orde van de Eikenkroon. De Groothertog besloot om het aantal graden van de orde weer terug te brengen naar één. Hij had immers de wijzigingen van 1873 en 1882 nooit erkend. Vanaf 1890 kon Nederland niet meer beschikken over de Orde van de Gouden Leeuw. De toenmalige Koningin Wilhelmina had vanaf haar aanstelling behoefte aan een huisorde, en verzocht bij Groothertog Adolf om weer de beschikking te krijgen over de Orde van de Gouden Leeuw van Nassau. De overeenstemming werd in 1905 gesloten tussen Nederland en Luxemburg met als voorwaarde dat de orde uit één klasse zou blijven bestaan.

Bron: De O van de Gouden Leeuw van Nassau