Onderscheidingen: De Baton

Onderscheidingen: De baton

Geschiedenis

Een baton is een om een balkje gewikkeld stuk decoratielint in de vastgestelde afmeting van 27 x 11 mm, bestemd om op een militair uniform te worden gedragen. In de tenue-voorschriften van de vier krijgsmachtdelen staat omschreven op welke tenuen de batons gedragen moeten worden.

Tot in de 18e eeuw werden ridderorden dagelijks gedragen. Men droeg dus de kruisen van de orde aan hun linten om de hals, aan een lintje in het knoopsgat of aan een grootlint over de schouder op de heup. In de Napoleontische tijd ziet men de herenkleding soberder worden. De heren droegen destijds, in uniform of op hun geklede jas, ook wel een klein lint of een rozet in de kleur van de onderscheiding. Daaruit is het gebruik ontstaan om batons te dragen.

In de late 19e eeuw ontstond de gewoonte om op de batons met kleine stukjes goud- of zilvergalon en rozetten de rang in een Orde aan te geven. Op de batons werden nu ook kleine cijfers (bij herhaalde verleningen) en andere metalen versierselen aangebracht. De democratisering van de maatschappij bracht met zich mee dat er veel meer onderscheidingen werden verleend. Zodat het dragen van onderscheidingen niet meer het privilege van de adel was. De batons boden de mogelijkheid om al deze medailles en kruisen niet dagelijks te dragen, maar er toch mee te pronken.

Draagwijze

De draagwijze is links op de borst, de linten in hun geheel naast elkaar in de voorgeschreven volgorde, de hoogste onderscheiding voorop, bij het midden van de borst. In tegenstelling met de andere draagwijzen van onderscheidingen kunnen batons, zo nodig, wel in meerdere rijen boven elkaar worden gedragen. Het lint wordt waar nodig voorzien van een toevoeging om de graad van de onderscheiding aan te wijzen.

De hogere graden van de ridderordes worden, gelijk aan de Klein-Modeldecoraties, voorzien van een rozet en in bepaalde gevallen op een stukje galon. Wanneer een onderscheiding die in goud, zilver of brons is verleend wordt dit aangegeven door een toevoeging in de vorm van een kroon, lauwertak enz. in het betreffende metaal op het lint. Cijfers, betrekking hebbende op een herhaalde toekenning of een periode van dienstjaren worden in verkleinde vorm op de baton aangebracht. Gespen toegekend voor deelname aan operaties in militair verband worden door middel van sterren op de baton aangegeven. Meer dan twee sterren wordt de baton vervaardigd uit een breder (37 mm) lint. Ongeacht het aantal gespen waartoe gedecoreerde gerechtigd is, mogen echter nooit meer dan vier sterren op de baton worden gedragen.

Hoeveelheid

Met batons kunnen veel onderscheidingen worden aangeduid. Prins Bernhard der Nederlanden droeg op zijn uniform 36 batons in vijf rijen boven elkaar. Russische maarschalken dragen en droegen er nog meer. In de meeste landen worden alle onderscheidingen ook van een lint en een baton voorzien. Er zijn echter uitzonderingen. Sommige Orden van de Sovjet-Unie werden altijd als model-versiersel, dat wil zeggen zoals ze verleend zijn, gedragen. Dat gold tot voor kort ook min of meer voor de Nederlandse Medaille voor Eerlijke en Trouwe Dienst als Onderofficier. Deze medaille werd altijd aan het lint gedragen. Een baton was niet toegestaan. Het is niet gebruikelijk om een baton op burgerkleding te dragen; dan wordt een strikje of rozet passender geacht.

Bij de Koninklijke Landmacht, Koninklijke Luchtmacht en Koninklijke Marechaussee worden de batons in rijen van vier gedragen. De Koninklijke Marine en de politie hanteren rijen van drie.

uitzonderlijk aantal batons

Protocollaire volgorde

In de protocollaire volgorde worden altijd eerst de Nederlandse onderscheidingen gedragen, vervolgens de officieel erkende onderscheidingen van supranationale organisaties (b.v. de VN, NAVO, enz.) en daarna de officieel erkende (regerings) onderscheidingen van vreemde landen (in de volgorde van de benaming van het land in de Franse taal).

Officieel erkende buitenlandse (regerings-) onderscheidingen mogen eerst op het militaire uniform worden gedragen, nadat daarvoor middels een daartoe strekkend, aan het Ministerie van Defensie t.a.v. Hoofd Afdeling Decoraties gericht rekest, toestemming is verzocht en verkregen. Eerst na verkregen toestemming kan de staat van dienst met de betreffende onderscheiding worden aangevuld.

Collectieve toestemming

In enkele gevallen wordt deze toestemming collectief verleend. Dit is onder meer het geval geweest bij de medailles van de Verenigde Naties, de Korean War Medal, de MFO-medaille, de NAVO-medaille, de (W)EU-medaille en een aantal andere buitenlandse onderscheidingen, welke in groten getale zijn toegekend. In deze gevallen behoeft geen rekest te worden ingediend, doch geldt de toestemming tot dragen eerst nadat de verleende onderscheiding door de commandant van de betrokken eenheid is aangemeld bij de Afdeling Decoraties van het Ministerie van Defensie, alwaar één en ander geregistreerd wordt. Na deze registratie wordt ook de staat van dienst van de militair hiermee aangevuld.

Oud-militairen die gerechtigd zijn bij bepaalde gelegenheden het militaire uniform te dragen, dienen zich daarbij te houden aan de voorschriften voor tenuen van het eigen (voormalige) krijgsmachtdeel en dienen zich derhalve ook ten aanzien van het dragen van onderscheidingen te houden aan de militaire voorschriften zoals hiervoor genoemd.

Voor buitenlandse onderscheidingen voor sportieve prestaties zal aan militairen geen toestemming tot dragen op het uniform worden verleend. In het besluit draagvolgorde onderscheidingen kunt u de exacte volgorde lezen.