De Frans-Duitse Oorlog 1870-1871

De Frans-Duitse Oorlog 1870-1871

De Frans-Duitse Oorlog 1870-1871 brak in de zomer van 1870 uit. Haat en woede kwamen in 1870 tot uitbarsting na decennialang opgekropt te zijn. De Frans-Duitse of Frans-Pruisische Oorlog was een gewapend conflict tussen Frankrijk en een door Pruisen aangevoerde coalitie van de Noord-Duitse Bond en een aantal Zuid-Duitse koninkrijken. Dat duurde van 19 juli 1870 tot 10 mei 1871. Deze oorlog zette ondanks zijn beperkte duur een huiveringwekkend stempel op de eerste helft van de twintigste eeuw. Het eindresultaat was een overwinning voor Pruisen en zijn bondgenoten. Dit leidde tot de val van het Tweede Franse Keizerrijk, de afzetting van de Franse keizer Napoleon III en de oprichting van het Duitse Keizerrijk. Uiteindelijk bleek deze oorlog immers de opmaat naar de Eerste Wereldoorlog en indirect ook naar de Tweede Wereldoorlog.

Aanleiding van de Frans-Duitse Oorlog

De directe aanleiding van de oorlog was het Franse verzet tegen de bestijging van de troon van koninkrijk Spanje door een Duitse prins Leopold van Hohenzollern. Als deze prins het koningschap van Spanje zou verkrijgen, zou Frankrijk geografisch ingesloten raken tussen twee staten waar Pruisische Hohenzollern het koningschap bekleedden. Frankrijk eiste daarom dat de Pruisische koning Wilhelm I zijn steun voor de Pruisische prins introk. Wilhelm I ging akkoord. Korte tijd later stuurde Napoleon III de Franse ambassadeur in Pruisen, graaf Benedetti, naar Wilhelm I om te eisen dat de Pruisische prins zich niet alleen nu maar ook in de toekomst nooit meer kandidaat zou stellen voor de Spaanse troon.

Wilhelm I vond dat hij de Fransen al genoeg tegemoet was gekomen en weigerde ditmaal. Hij verbleef op dat moment in Bad Ems en stuurde de tekst van zijn weigering om voor het gezag van Napoleon te buigen op 13 juli 1870 in een telegram op naar zijn kanselier Otto von Bismarck. Dit telegram staat bekend als de Emser Depesche. Bismarck zag direct de mogelijkheid om met dit telegram een oorlog met Frankrijk uit te lokken. En alle Duitse staten achter Pruisen te verenigen. Hij verspreidde vervolgens een verkorte versie aan de internationale pers en de rest ging vanzelf. De door bewuste verkorting ontstane stugge toon provoceerde de publieke opinie en het parlement van Frankrijk en vijf dagen later, op 19 juli 1870, verklaarde het beledigde Frankrijk aan Pruisen de oorlog.

Nederland opent de ogen

Door de dreiging van de Frans-Duitse Oorlog 1870-1871 kondigt Nederland de mobilisatie af. Deze legt de slechte toestand bloot waarin het leger verkeert. Modernisering van materieel en bewapening blijkt hard nodig. Drie dagen na de mobilisatieafkondiging breekt de Frans-Duitse oorlog uit. Nederland verklaart zich neutraal. Tot verrassing van velen behaalt Pruisen een gemakkelijke overwinning. Dat zorgt voor een koersverandering in het denken over de Nederlandse defensie.

Kriegsdenkmünze für die Feldzüge 1870/71

De Oorlogsherdenkingsmunt voor de veldtochten van 1870-1871 werd op 20 mei 1870 door keizer Wilhelm I ingesteld. Frankrijk had in 1870, na Pruisische provocaties, de oorlog verklaard aan Pruisen en een leger van de Duitse Bond trok Frankrijk binnen. De Fransen werden verpletterend verslagen. De Pruisische koning liet in 1870 voor het eerst sinds 1815 weer een IJzeren Kruis, ditmaal met het getal “1870” slaan. En er werden ook andere onderscheidingen voor moed of verdienste toegekend. De Duitse staten volgden het Pruisische voorbeeld.

Al de militairen, vrijwilligers en reservisten die in de Frans-Duitse Oorlog 1870-1871 deel namen aan een gevecht of een beleg alsmede al diegenen die in oorlog te voeren (“zu kriegerischen Zwecken”) de grens overtrokken konden worden gedecoreerd met deze medaille. Ook de opvarenden van het oorlogsschip SMS Augusta, die tussen 11 december 1870 en 2 maart 1871 tot de bemanning behoorden kwamen voor de medaille in aanmerking. De oorlog werd op land uitgevochten en Pruisen was in 1870 geen zeemacht van betekenis. Het korvet Augusta wist desondanks drie handelsschepen te veroveren die op weg waren naar de Franse westkust.

Combattanten

Voor combattanten is de medaille een, uit veroverd vijandelijk geschut vervaardigde, ronde bronzen penning met op de voorzijde een gekroond monogram “W” van de Pruisische koning. Onder het koninklijke monogram staan de woorden “Dem siegreichen Heere”. Het omschrift luidt: “Gott war mit uns, Ihm sei die Ehre”. De Pruisen, die onder vaandels met zijn motto “Gott mitt uns” vochten, zagen in een Duitse overwinning op het machtige Frankrijk dat Duitsland in de Dertigjarige Oorlog had verwoest en ook daarna nog vernietigende veldtochten op Duits grondgebied had gevoerd een bewijs van goddelijke gerechtigheid. De Pruisische regering legitimeerde zichzelf en haar oorlogen met godsdienstige argumenten.

Op de keerzijde staat een kruis met stralen in de armen en in het midden een lauwer omkranst schild met de jaartallen “1870” en “1871”. Op de rand van de bronzen medaille staat de tekst “AUS EROBERTEM GESCHUETZ”. Er werd 280 kilo brons van Frans geschut in de medailles verwerkt.

De medaille voor de non-combattanten zoals artsen, zielzorgers en ziekendragers is van staal. Onder het koninklijke monogram staan de woorden “Für Pflichttreue im Kriege”. Op de keerzijde staat een eikenkrans afgebeeld.

Bovenstaande set bestaat uit de volgende onderscheidingen:
Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw
Inhuldigingsmedaille 1898
Huwelijksmedaille 1901
Onderscheidingsteken voor Langdurige Dienst als officier der Koninklijke Marine Reserve
Kriegsdenkmünze 1870-1871 voor niet-combattanten, een eikenkrans in plaats van een lauwerkrans