Missies in Afghanistan

20 jaar Nederlanders in Afghanistan

Als NAVO-bondgenoot was Nederland vanaf het begin betrokken bij verschillende missies om Afghanistan een veiliger land te maken. Ruim 30.000 Nederlandse militairen zetten de afgelopen 20 jaar voet op Afghaanse bodem. Ze wisten veel te bereiken en deden een schat aan militaire ervaring op.

Tegelijk werden hoge offers gebracht. Er is hard gewerkt, en hard gevochten. Veel van hen dragen de littekens van de strijd met zich mee; zij raakten fysiek of mentaal gewond. 25 Nederlandse militairen kwamen om het leven.

De gespen van de Nederlandse herinneringsmedaille die zijn toegekend voor de missie(s) in Afghanistan zijn de volgende: “ENDURING FREEDOM”, “ISAF” en “NAVO OPERATIES”.

Hoe het begon

Op 11 september 2001 voert Al Qa’ida een terroristische aanval uit, op de Verenigde Staten, die niemand zal vergeten. Er waren duizenden slachtoffers gevallen. Onder leiding van Osama bin Laden opereerde de organisatie vanuit Afghanistan. De Taliban had er de macht in handen en weigerde Osama bin Laden uit te leveren. Met die reden besloten de Verenigde Staten en haar bondgenoten het terrorisme in dat land tegen te gaan.

2001: Operatie Enduring Freedom

De Verenigde Staten begonnen op 7 oktober 2001 samen met Groot-Brittannië operatie “Enduring Freedom”. Dit was een internationale operatie tegen militaire installaties van de Taliban en trainingskampen van Al Qa’ida. Nederlandse eenheden en militairen ondersteunden in het begin vooral de zogeheten backfill-operatie. Tot en met 2005 heeft Nederland personeel en materieel vrijgegeven voor de operatie “Enduring Freedom”.

Marine personeel “The fleet of five nations”

2001: Nederland doet mee aan ISAF

In december 2001 gaf de VN-Veiligheidsraad toestemming voor de internationale vredesmacht “International Security Assistance Force” (ISAF). De belangrijkste opdracht voor ISAF was de Afghaanse regering te helpen om een goed werkend openbaar bestuur op te bouwen. Met daarin een eigen, goed getraind en betrouwbaar veiligheidsapparaat (leger en politie). Daarnaast had ISAF een rol bij het zorgen voor veiligheid in het land. De NAVO voerde vanaf 2003 het commando over deze vredesmissie, die eindigde in december 2014.

Task Force Uruzgan. ISAF, Afghanistan, Uruzgan, TFU-1 Koninklijke Luchtmacht C 130 landt op de airstrip van Tarin Kowt. Bronvermelding: AudioVisuele Dienst Defensie

Uruzgan 2006-2010: Nederland Leidt

De volgende fase in Afghanistan begon: de ontwikkeling van de zuidelijke provincies Kandahar, Helmand en Uruzgan. Nederland had vanaf augustus 2006 de leiding over de ISAF-missie in de provincie Uruzgan. De militairen werkten nauw samen met collega’s uit Australië. De kwartiermakers bouwden bij de provinciehoofdstad Tarin Kowt het hoofdkwartier van de op te richten Task Force Uruzgan. ‘Kamp Holland’ werd een begrip, zowel in Nederland als bij de NAVO-partners.

Bij de inzet in Uruzgan paste Nederland het zogenoemde 3D-concept toe (defence, diplomacy, development). Hierbij gingen veiligheid, diplomatie en ontwikkeling hand in hand. De Task Force Uruzgan bestond daarom onder meer uit een Battle Group om voor de veiligheid te zorgen, en een Provinciaal Reconstructie Team dat de ontwikkeling coördineerde en begeleidde in samenwerking met de Australiërs. Het militaire personeel van het PRT werkte bij zijn opdracht nauw samen met diplomaten van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking. Reservisten brachten hun specialistische kennis mee.

Task Force Uruzgan. ISAF, Afghanistan, Uruzgan, TF-U patrouille in de omgeving van Deh Rawod. Bronvermelding verplicht: foto AudioVisuele Dienst Defensie

2011-2014: Kunduz en Mazar-e-Sharif

Nog voor de laatste Nederlandse militair uit Uruzgan was vertrokken, werd in Nederland al gewerkt aan een nieuwe missie in Afghanistan. In april 2010 vroegen verschillende politieke partijen in de Tweede Kamer aan de regering om te onderzoeken of Nederland kon meedoen aan een politietrainingsmissie.

Omdat het kabinet demissionair was, werd nog geen besluit genomen. Dat was aan het volgende kabinet. In 2011 werd besloten mee te doen aan de politietrainingsmissie in de provincie Kunduz in Noord-Afghanistan. Doel van de missie was de rechtsstaat te verbeteren en daardoor de bevolking meer vertrouwen te geven in justitie en politie. Nederland traint politieagenten, maar ook aanklagers, rechters en advocaten.

2015-2021: Resolute Support

Na het beëindigen van de Nederlandse politietrainingsmissie in Kunduz deed Nederland vanaf 1 januari 2015 mee aan NAVO-missie “Resolute Support”. De missie leek een beetje op de missie in Kunduz omdat ook “Resolute Support” tot doel heeft de politie en het leger verder op te bouwen. Een goed werkend veiligheidsapparaat is een voorwaarde voor het herstel van een rechtsstaat in Afghanistan. “Resolute Support” volgde de ISAF-missie op en eindigde met de terugtrekking van de Nederlandse militairen in juni 2021.

2021: Einde van missie Afghanistan

In februari 2020 tekenden de Verenigde Staten en de Taliban een overeenkomst die de weg moest vrij maken naar een vreedzame toekomst voor Afghanistan. En de terugtrekking van de Amerikaanse en andere NAVO-troepen uit het land in mei 2021. Er bleek echter vertraging te ontstaan, wanneer de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden bekend maakte dat de laatste Amerikaanse militair niet in mei maar in september 2021 uit Afghanistan zou vertrekken. De Taliban maakte duidelijk dit te zien als een schending van de overeenkomst en dreigde met ’tegenmaatregelen’.

Om die reden stuurde Nederland in april 2021 nog eens 80 militairen naar Afghanistan voor beveiligingstaken. Uiteindelijk gaat de terugkeer voorspoediger dan verwacht. Voor de Nederlandse terugkeer zijn 9 extra militaire specialisten naar Afghanistan vertrokken. Samen met het logistieke personeel zorgden zij voor de zogeheten redeployment van de Nederlandse militairen en het materieel. Uiteindelijk ging de terugkeer voorspoediger dan verwacht. De laatste Nederlandse militairen waren eind juni 2021 terug.